นักระเฮ้า ผลงานการสร้างสรรค์ออกแบบลายผ้า ของ นางสาววิยะดา ไชยราช นิสิตสาขานวัตกรรมการออกแบบ เอกออกแบบแฟชั่นและสิ่งทอ คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ ผังเมืองและนฤมิตศิลป์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม คว้ารองชนะเลิศอันดับที่ 2 จากการประกวดออกแบบลายผ้าไหมร่วมสมัย The 5th Next Big Silk Designer Contest 2023 สาร MSU Online จะพาทุกท่านไปพูดคุยกับเธอเกี่ยวกับแรงบันดาลใจในการสร้างสรรค์ผลงาน ผ่านบทสัมภาษณ์นี้ มาติดตามไปกับเราค่ะ
แนะนำตัว
นางสาววิยดา ไชยราช นิสิตชั้นปีที่ 4 สาขานวัฒกรรมการออกแบบ เอกออกแบบแฟชั่นและสิ่งทอ คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ผังเมืองและนฤมิตศิลป์ มหาวิทยาลัยมหาสารคามค่ะ
รางวัลที่ได้รับ
ได้รับรางวัลรองชนะเลิศอันดับที่ 2 ชื่อผลงาน นักระเฮ้า จากการประกวดออกแบบลายผ้าไหมร่วมสมัย The 5th Next Big Silk Designer Contest 2023 โดยมีอาจารย์ที่ปรึกษา คือ อาจารย์กัญจน์ชนา จันทรังษี และ อาจารย์ ดร.ปาริชาติ ศรีสนาม ค่ะ โดยในการประกวดครั้งนี้ ดิฉันได้รับข่าวสารการประกวดจากอาจารย์ผ่านช่องทางเฟสบุ๊ค ซึ่งส่วนตัวของดิฉันก็มีความชื่นชอบงานเชิงสิ่งทออยู่แล้ว ดังนั้นจึงได้ตัดสินใจสมัครและส่งผลงานเข้าไปกวดค่ะ
แนวคิดในการสร้างสรรค์ผลงานนี้
ดิฉันได้นำสิ่งที่อยู่รอบตัวมาออกแบบ คือ จระเข้บักเฮ้า ซึ่งเป็นตำนานของอำเภอวังสามหมอที่เราได้ยินตำนานมาตั้งแต่เด็กๆ แล้ว และได้เข้าไปเที่ยวเล่นในพื้นที่ที่แหล่งน้ำที่เป็นตำนานบักเฮ้าทุกปี เนื่องจากบริเวณนั้นมีการสร้างเป็นสถานที่ท่องเที่ยวตรงเขื่อนลำพันชาด คนในพื้นที่จะเรียกว่า วังใหญ่ เนื่องจากมีความเชื่อว่าวิญญานบักเฮ้ายังคงอยู่และปกปักรักษาพื้นที่แหน่งนี้ ต่อมาได้มีการสร้างอนุสรณ์บักเฮ้าขึ้นมาให้คนกราบไหว้ ที่อำเภอวังสามหมอและทางเข้าหมู่บ้านเลิงถ่อน ตำนานของบักเฮ้า คือ เจ้าเมืองสารคามได้เลี้ยงจระเข้ตัวหนึ่งไว้เป็นเพื่อนเล่นกับลูกสาวมีเชื่อว่า "นางคำบาง" จระเข้ตัวนั้นมีชื่อว่า "บักเฮ้า" เจ้าเมืองสารคามจึงเลี้ยงทั้งสองมาด้วยกันตั้งแต่เด็กจนเติบใหญ่ขึ้น วันหนึ่งบักเฮ้ากับนางคำบางได้ไปเล่นน้ำตามปกติ จึงสังเกตเห็นจระเข้ตัวหนึ่งมีท่าทางหิวโหยอยากที่จะกินนางคำบาง บักเฮ้าจึงได้ทำการต่อสู้กับจระเข้ตนนั้นและคาบนางคำบางไว้ในปากและได้ลืมกลืนนางคำบางลงไป จากนั้นบักเฮ้ากลัวความผิดและได้หนีไปตามสายน้ำไปอยู่ที่วังใหญ่ (เขื่อนลำพันชาด) เจ้าเมืองสารคามทราบข่าวจึงได้ออกไล่ล่าบักเฮ้าจนมาถึง วังใหญ่และได้ให้หมอจระเข้มาปราบคนแรกและคนที่สองซึ่งเป็นผู้ชายเสียชีวิตโดยถูกบักเฮ้ากิน คนที่สามเป็นผู้หญิงและสามารถจับบักเฮ้าได้จึงทำการฆ่าบักเฮ้า ต่อมาได้มีคนเห็นเจตนาบักเฮ้าว่าไม่ได้ตั้งใจจะกินนางคำบางแต่พยายามที่จะปกป้องทำให้มีการสร้างอนุสรณ์สถานขึ้นเพื่อนระลึกถึงการปกป้อง ความซื่อสัตย์ ความจงรักภักดีของบักเฮ้า
ดิฉันได้รับรู้เรื่องราว และเกิดความประทับใจจึงนำมาเป็นแรงบันดาลใจในการออกแบบ โดยการใช้การเคลื่อนไหวของจระเข้ มาออกแบบโดยใช้ความหลากหลายในด้านต่างๆ นำมาจัดวางแบบโมโนกราฟฟิก ในตัวลายก็จะแสดงถึงลายขอ ซึ่งเป็นลายโบราณของทางภาคอีสานเอง และมีช่องว่างระหว่างลายเพื่อสื่อถึงช่องทางน้ำของคนโบราณ
ระยะเวลาและปัญหาในการดำเนินการ
ดิฉันเวลาในการออกแบบพอสมควรค่ะ และจะมามีปัญหากับเวลาในการทอ เนื่องจากเป็นลายที่ใหม่และระยะเวลาการทอ 1 เดือน/ผ้า 5 เมตร จึงทำให้หาช่างที่จะมาทอนั้นยากมาก และดิฉันก็ได้มีการปรับแบบบ้างเพื่อให้เข้ากับระยะเวลาที่มีอยู่ค่ะ
ความภาคภูมิใจกับการที่ได้รับรางวัลนี้
ดิฉันรู้สึกดีใจและภาคภูมิใจกับรับรางวัลที่ได้รับนี้มากค่ะ ดิฉันมีความตั้งใจและมุ่งมั่นในการสร้างสรรค์ผลงานมาก พยายามส่งงานเข้าร่วมแข่งขันมาถึงสามปี จนในที่สุดความยายามของดิฉันก็สัมฤทธิ์ผล ในปีนี้ผลงานของดิฉันได้เข้ารอบและได้รับรางวัล ซึ่งดีใจมมาก เป็นความภาคภูมิใจจาก เพราะมันคือผลจากความมุ่งมันและพยายามของดิฉันค่ะ ดิฉันได้ออกแบบลายและทอผ้าออกมาเป็นผืน ทำให้รู้สึกได้ว่าผ้าที่ได้ออกแบบและทอออกมาแล้วนั้น มีคุณค่าและมีความสวยงามซึ่งเราควรอนุรักษ์และรักษาไว้ค่ะ
จากความสำเร็จใจวันนี้ มองอนาคตในการทำงานอย่างไรบ้าง
ความสำเร็จในวันนี้ทำให้เราหลงไหลไปตามผ้า การทอผ้าซึ่งเราเห็นยายกับแม่เราทำใต้ถุนบ้านตั้งแต่เด็กๆ แต่ก็ไม่คิดที่จะสนใจ จนได้มาเรียนรู้เอง
จากการเข้ามาศึกษาในสาขานวัฒกรรมการออกแบบ เอกออกแบบแฟชั่นและสิ่งทอ คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ผังเมืองและนฤมิตศิลป์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ทำให้ได้รู้ได้เข้าใจว่างานแฟชั่นมันมีความหลากหลายมาก จนทำให้เราได้มีโอกาสลงพื้นที่ออกแบบลายผ้าให้กับชาวบ้าน เลยทำให้เราอยากต่อยอดการผ้าทอ อยากกลับบ้านไปทำผ้า อยากเห็นว่าผ้าเวลาเราออกแบบลายแล้วไปทำเป็นผืนทำจะออกมาเป็นแบบไหน มันก็เป็นสิ่งที่ดิฉันมองข้ามมาตลอดจนได้มาเรียน มาศึกษา ได้ลองออกแบบดูและเกิดเป็นการชื่นชอบในตัวผ้า
อนาคตของดิฉันอยากที่จะทำงานเกี่ยวกับลวดลายการทำผ้าค่ะ
ข้อคิดดีๆที่ช่วยเตือนใจเรา
ตัวดิฉันเองไม่ได้มีข้อคิดอะไรในชีวิตมากมาย เนื่องจากดิฉันใช้ชีวิตไปเรื่อยๆ ปล่อยมันไปตามธรรมชาติไม่ได้ต้องบังคับชีวิตว่าต้องแบบนั้นนะแบบนี้นะ ชีวิตมันจะเหนื่อยเกินไป แต่ถ้ามีโอกาสก็รีบคว้ามันเอาไว้อย่าปล่อยให้หลุดมือไปเพราะโอกาสก็ไม่ได้มีมาบ่อยๆ อีกอย่างคืออย่าไปอ่านคำคมชีวิตเยอะเพราะเรายิ่งอ่านมันก็ยิ่งหดหู่ใจทำให้ไม่อยากทำอะไรต่อมันดิ่ง
ช่วงปีสอง-สาม อ่านเยอะแล้วมีแต่เสียใจเหมือนจะให้พลังแต่ก็ไม่ แค่เราใช้ชีวิตให้มีความสุขพอมีโอกาสก็คว้าไว้อย่าให้โอกาสนั้นหลุดมือค่ะ
