หนอนแมลงวันลาย หนึ่งทางเลือก อาหารลดต้นทุนเลี้ยงจิ้งหรีด

         หนอนแมลงวันลายก็เป็นอีกหนึ่งทางเลือก ที่สามารถนำมาทำเป็นอาหารลดต้นทุน ในการเลี้ยงจิ้งหรีด ซึ่งหนอนแมลงวันลาย เป็นแหล่งของวิตามิน และแร่ธาตุต่างๆ รวมถึงวิตามินที่มีประโยชน์มากมาย ซึ่งหนอนแมลงวันลายจึงเป็นอีกหนึ่งตัวเลือกในการนำมาผลิตอาหารเพื่อลดต้นทุนในการเลี้ยงจิ้งหรีด ภายใต้การวิจัยของ ผศ ดร โสภา แคนสี สาขาวิชาวิศวกรรมเครื่องกล คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม

องค์การอาหาร และเกษตรแห่งสหประชาชาติ (FAO) ยอมรับให้จิ้งหรีดเป็นแมลงกินได้หนึ่งในสัตว์เศรษฐกิจใหม่ในทศวรรษนี้เพื่อรองรับจำนวนประชากรโลกจะเพิ่มมากถึง 9.1 พันล้านคน จิ้งหรีดเป็นแหล่งอาหารทางเลือกใหม่ ซึ่งมีโภชนาการสูงสามารถใช้เป็นอาหารทดแทนโปรตีนจากเนื้อสัตว์ได้เป็นอย่างดี  มีคุณค่าทางโภชนา และมีโปรตีนสูงถึง 12.9% ใกล้เคียงกับโปรตีนที่พบในไก่ไข่ 12.7% อีกทั้งยังมีวงจรชีวิตสั้น เลี้ยงง่าย โตเร็ว เหมาะที่จะเป็นแหล่งอาหารทดแทนการขาดแคลนดังกล่าว นอกจากนี้มาตรฐานสินค้าเกษตรและอาหารแห่งชาติ (มกอช.) ยังส่งเสริมให้เกษตรกรขยายการเลี้ยงจิ้งหรีดเป็นแบบแปลงใหญ่เพื่อจัดทำมาตรฐานสำหรับฟาร์มจิ้งหรีด (Good Agricultural Practices: GAP) จำหน่ายในตลาดเชิงอุตสาหกรรม ทำให้เปิดโอกาสในการเพาะเลี้ยงรูปแบบฟาร์มเชิงพาณิชย์เพิ่มมากขึ้น ตลาดแมลงรับประทานได้ทั่วโลกมีอัตราขยายตัว 23.8% เป็นที่นิยมเพราะสามารถนำมาแปรรูปเป็นอาหารได้หลายอย่าง จากศักยภาพของจิ้งหรีดและความชอบด้านการเกษตรที่ผู้วิจัยมีพื้นฐานอยู่แล้ว ได้นำจิ้งหรีดมาทดลองเลี้ยงและทำควบคู่ไปกับงานวิจัยเพื่อเป็นส่วนหนึ่งของการแก้ปัญหาและมีส่วนการส่งเสริมกลุ่มเกษตรกรที่เลี้ยงจิ้งหรีดด้วย

ผศ ดร โสภา แคนสี

สาขาวิชาวิศวกรรมเครื่องกล คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม

   จิ้งหรีดสามารถกินได้ทั้งพืช และสัตว์ เมื่อนำมาเลี้ยงเป็นการค้า หรืออุตสาหกรรมจึงต้องใช้อาหารสำเร็จรูปซึ่งมีส่วนผสมของปลาป่นเป็นแหล่งโปรตีนหลัก ระยะเวลาไม่นานมานี้ต้นทุนวัตถุสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง ขณะที่ราคาจำหน่ายจิ้งหรีดไม่ค่อยเปลี่ยนแปลง ทำให้เกษตรกรเลิกเลี้ยงจิ้งหรีดมาก วัตถุประสงค์สำคัญของงานวิจัยนี้จึงต้องการเพิ่มผลผลิต และหรือลดต้นทุนอาหารลง

   สำหรับจุดเด่นของงานวิจัยชิ้นนี้นั้น งานวิจัยชิ้นนี้ไม่ได้เติมผสมผงหนอนแมลงวันลาย กับอาหารสำเร็จรูปอย่างเดียวแต่มุ่งเน้น ที่จะผลิตอาหารลดต้นทุน โดยใช้วัตถุดิบในท้องถิ่น และใช้โปรตีนจากหนอนแมลงวันลาย โดยใช้อาหารสำเร็จรูปส่วนน้อย จะเป็นจุดเด่นก็น่าจะเป็นการผลิตอาหารจิ้งหรีดที่สามารถลดต้นทุลงประมาณ 33 เปอร์เซ็นต์

   

     คุณภาพของจิ้งหรีดที่ได้จากการให้อาหารเสริมฯ มีความพิเศษแตกต่างจากการเลี้ยงจิ้งหรีดแบบทั่วไปอย่างไรหากเป็นคุณภาพเชิงสารอาหารนั้น งานวิจัยนี้ยังไม่ถึงกับว่า จิ้งหรีดกินอาหารชนิดนี้แล้ว จะให้คุณค่าอาหารแตกต่างจากเดิม หรือไม่นั้น งานวิจัยนี้เน้นการปฏิบัติจริง โดยมีการเลี้ยงจิ้งหรีด และมีผลผลิต ลดต้นทุนได้ จำหน่ายมีกำไร แล้วเกษตรกรอยู่ได้

   แมลงเป็นสัตว์ที่ไวต่อการเปลี่ยนแปลงตามสภาพอากาศ เช่นที่เราเคยเห็นมดจะคาบไข่ขึ้นที่สูงก่อนฝนจะตก จิ้งหรีดก็เช่นกัน ในฤดูหนาวจิ้งหรีดจะหลบซ่อนไม่ยอมออกมากินอาหาร ทำให้เจริญเติบโตช้า จึงใช้เวลานาน อุณหภูมิสูงขึ้น เป็นการกระตุ่นการกินของจิ้งหรีด แต่ถ้าอุณหภูมิสูงเกินไป จิ้งหรีดจะอ่อนแอ และตายได้ง่าย จากการทดลองการเจริญเติบโตของจิ้งหรีด ในช่วงอุณหภูมิแวดล้อม (ประมาณ 28 องศาเซลเซียส) ถึง 38 องศาเซลเซียสพบว่าสภาวะอุณหภูมิ 33 องศาเซลเซียส จิ้งหรีดจะมีการเจริญเติบโตดี อัตราแลกเนื้อที่สูง (ภาพจิ้งหรีดหลบซ่อนตัว)

     ในอนาคตสิ่งที่น่าสนใจมากที่สุด ก็คือ การลดต้นทุนอาหารของจิ้งหรีด โดยจะพยายามผลิตอาหารจิ้งหรีด ให้สามารถสนับสนุนกลุ่มเกษตรกรได้ หรือผลผลิตในเชิงพานิชย์ได้ก็จะเป็นประโยชน์ต่อการเลี้ยงจิ้งหรีด หรือแมลงอื่นๆ ในภาพรวมได้ 

   สำหรับนักวิจัยแต่ละคนนั้น มีความรู้ มีประสบการณ์ และงานที่ตนเองถนัดอยู่แล้ว เปรียบกับตนเองหากทำงานวิจัยเหมือนการใช้ชีวิตนั้น หมายความว่าทำงานวิจัยที่สามารถนำมาใช้ได้ทั้งการเรียนการสอน การวิจัย การบริการ แบ่งปัน และใช้ชีวิตอยู่กับสิ่งนั้น เหมือนการยิงปืนนัดเดียว ได้นกหลายตัว เราจะทำให้ดี รู้สึกถึงคุณค่า และคุ้มค่ามากกับเวลาที่ล่วงไป

     งานมีชีวิต และจิตวิญญาณ ทำงานให้สนุก ทำงานให้มีความสุข 

ผู้ที่สนใจงานวิจัยชิ้นนี้สามารถติดต่อได้ที่ไหน