นายวิจารย์ สิมาฉายา เกิดเมื่อวันที่ ๑๐ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๐๑ ที่จังหวัดศรีสะเกษ สำเร็จปริญญาตรีวิทยาศาสตร์บัณฑิต จากมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ปริญญานิติศาสตร์บัณฑิต จากมหาวิทยาลัยรามคำแหง ปริญญาวิทยาศาสตร์มหาบัณฑิต สาขาวิชาวิทยาศาสตร์สิ่งแวดล้อม จากมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ และปริญญาเอก Doctorate in Philosophy (Environmental Engineering) จาก University of Guelph, Canada นอกจากนี้ยังได้รับปริญญาปรัชญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขาวิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีสารสนเทศ จากวิทยาลัยเซาท์อีสบางกอก สาขาวิชาวิทยาศาสตร์สิ่งแวดล้อม จากมหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์ และสาขาวิชาวิทยาศาสตร์สิ่งแวดล้อม จากมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ปัจจุบัน นายวิจารย์ สิมาฉายา ดำรงตำแหน่งปลัดกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

   นายวิจารย์ สิมาฉายา มีประวัติการทำงานที่เกี่ยวข้องกับสิ่งแวดล้อมมาโดยตลอดนับตั้งแต่เข้ารับราชการในสำนักงานคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ ในปี พ.ศ. ๒๕๒๘ เคยดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการสำนักการจัดการคุณภาพน้ำ ผู้อำนวยการสำนักการจัดการคุณภาพอากาศและเสียง กรมควบคุมมลพิษ ผู้อำนวยการกองสิ่งแวดล้อม สำนักงานเลขาธิการแม่น้ำโขง (องค์การระหว่างประเทศ, MRC) สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว รองอธิบดีกรมควบคุมมลพิษ ผู้ตรวจราชการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม อธิบดีกรมควบคุมมลพิษ เลขาธิการสำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และรองปลัดกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

   นอกจากนี้นายวิจารย์ สิมาฉายา ยังดำรงตำแหน่งสำคัญหลายตำแหน่งในคณะกรรมการบริหารองค์กรต่างๆ ด้านสิ่งแวดล้อม ได้แก่ กรรมการและเลขานุการคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ ประธานคณะกรรมการบริหารองค์การอุตสาหกรรมป่าไม้ องค์การบริหารจัดการก๊าซเรือนกระจก (องค์การมหาชน) สำนักงานพัฒนาเศรษฐกิจจากฐานชีวภาพ (องค์การมหาชน) องค์การจัดการน้ำเสีย ประธานคณะกรรมการกองทุนสิ่งแวดล้อม และผู้ทรงคุณวุฒิการวิจัยด้านการจัดการสิ่งแวดล้อม ความหลายหลายทางชีวภาพและการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ เป็นต้น และยังได้รับรางวัล ประกาศเกียรติคุณ การยกย่องจากหลายสถาบัน มีผลงานวิชาการด้านสิ่งแวดล้อมตีพิมพ์ในเอกสารวิชาการอย่างต่อเนื่องทั้งภายในและต่างประเทศ และเป็นผู้แทนประเทศไทยและภูมิภาคเอเชีย-แปซิฟิก ในด้านการจัดการสิ่งแวดล้อม การจัดทำรายงานสถานการณ์สิ่งแวดล้อมโลก และกรอบความร่วมมือสิ่งแวดล้อมอาเซียน

   นายวิจารย์ สิมาฉายา ได้ปฏิบัติงานด้านสิ่งแวดล้อม ทั้งในด้านวิชาการและการศึกษา ร่วมงานกับนักวิชาการจากสถาบันการศึกษาต่างๆ และยังได้พัฒนาและเสริมสร้างกระบวนการทางสิ่งแวดล้อมศึกษา การสร้างเครือข่าย การมีส่วนร่วม การสร้างความตระหนัก และเจตคติที่ดีต่อสิ่งแวดล้อม เพื่อให้เกิดการขับเคลื่อนงานด้านสิ่งแวดล้อมในทุกระดับ การแปลผลข้อมูลวิชาการถ่ายทอดสู่สาธารณชน การเผยแพร่วิชาการด้านสิ่งแวดล้อม ผ่านสื่อออนไลน์และสื่อต่างๆ อย่างต่อเนื่อง จนเป็นที่ยอมรับและได้รับรางวัลระดับชาติด้านการบริหารจัดการสิ่งแวดล้อมโดยการมีส่วนร่วมของประชาชน ตลอดจนการถ่ายทอดบทเรียนการการบริหารจัดการสิ่งแวดล้อมที่ดีในระดับต่างๆ เพื่อให้เกิดการขับเคลื่อนและขยายผลในวงกว้าง

   ด้วยบทบาทหน้าที่ ความรู้ความสามารถ เกียรติยศที่ได้รับ และผลงานวิชาการอันแสดงให้เห็นเป็นที่ประจักษ์ชัดทั้งในระดับชาติและนานาชาติว่า นายวิจารย์ สิมาฉายา เป็นผู้ชำนาญด้านสิ่งแวดล้อมศึกษาในทุกมิติ สภามหาวิทยาลัยมหาสารคาม จึงมีมติเป็นเอกฉันท์มอบปริญญาปรัชญาดุษฎีบัณฑิตกิติมศักดิ์ สาขาวิชาสิ่งแวดล้อมศึกษา แด่ นายวิจารย์ สิมาฉายา เพื่อเป็นเกียรติแก่วงศ์ตระกูลและมหาวิทยาลัยมหาสารคามสืบไป