ดร.สายหยุด จำปาทอง เป็นชาวตำบลบางน้ำผึ้ง อำเภอพระประแดง จังหวัดสมุทรปราการ เข้าเรียนชั้นประถมศึกษาในความอุปถัมภ์ของวัดบางน้ำผึ้ง จนเมื่อจบชั้นประถมศึกษา เจ้าอาวาสได้ส่งให้เรียนต่อโรงเรียนมัธยมวัดทรงธรรม ระหว่างเรียนชั้นมัธยมศึกษาได้รับทุนยกเว้นค่าเล่าเรียน หลังจากนั้นได้รับทุนเรียนฝึกหัดครูที่โรงเรียนบ้านสมเด็จเจ้าพระยา และสอบชิงทุนได้ไปศึกษาต่อที่ประเทศอังกฤษ กระทั่งสำเร็จการศึกษาระดับปริญญาตรีจากมหาวิทยาลัยแมนเชสเตอร์ และได้ไปศึกษาต่อที่ประเทศสหรัฐอเมริกา และสำเร็จการศึกษาระดับปริญญาโทและปริญญาเอก จาก University of Indiana States และ Rutgers University ตามลำดับ และรับราชการเป็นอาจารย์สังกัดกรมการฝึกหัดครู กระทรวงศึกษาธิการเมื่อ พ.ศ. ๒๕๐๐ มีความก้าวหน้าสูงขึ้น ดำรงตำแหน่งสำคัญ เช่น ผู้อำนวยการวิทยาลัยครูมหาสารคาม รองอธิการวิทยาลัยวิชาการศึกษามหาสารคาม รองอธิการบดีการฝึกหัดครู อธิบดีกรมการฝึกหัดครู อธิบดีกรมวิชาการ เลขาธิการคณะกรรมการการประถมศึกษาแห่งชาติ รองปลัดกระทรวงศึกษาธิการ และเลขาธิการคณะกรรมการแห่งชาติว่าด้วยการศึกษาแห่งสหประชาชาติ

   ดร.สายหยุด จำปาทอง ได้ริเริ่มและดำเนินการงานสำคัญที่เป็นประโยชน์ต่อการศึกษาของชาติหลายประการ เช่น ดำเนินงานฝึกหัดครูชนบทร่วมกับองค์การยูเนสโก เปิดสอนระดับปริญญาในวิทยาลัยครู จัดตั้งวิทยาลัยครูเพิ่ม ๗ แห่ง ร่วมมือกับต่างประเทศสร้างเครือข่ายพัฒนาและยกระดับวิทยาลัยครูให้เป็นสถาบันอุดมศึกษาที่สมบูรณ์ เป็นต้น รวมทั้งเป็นผู้ได้เริ่มก่อตั้งวิทยาลัยวิชาการศึกษามหาสารคาม และดำรงตำแหน่งรองอธิการบดี ตลอดเวลาที่ดำรงตำแหน่งท่านได้ทำหน้าที่ด้วยความอุตสาหะและพัฒนาวิทยาลัยวิชาการศึกษามหาสารคามให้มีความเจริญก้าวหน้าจนได้รับการยกฐานะเป็นมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ วิทยาเขตมหาสารคาม และปัจจุบันเป็นมหาวิทยาลัยมหาสารคาม

   จากผลงานดังกล่าวทำให้ ดร.สายหยุด จำปาทอง ได้รับการยกย่องจากหน่วยงานสถาบันการศึกษาหลายแห่งทั้งในประเทศและต่างประเทศ ทั้งในรูปแบบของรางวัล สมาชิกกิตติมศักด์ และการได้รับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ชั้นสูงสุด มหาวิทยาลัยมหาสารคามจึงเห็นควรเชิดชูเกียรติให้ ดร.สายหยุด จำปาทอง เป็นผู้ที่สมควรได้รับพระราชทานรางวัลพระธาตุนาดูนทองคำ ประจำปีพุทธศักราช ๒๕๖๐ ประเภทบุคคลดีเด่นในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ สาขาบำเพ็ญประโยชน์ เพื่อเป็นเกียรติยศแก่ตนเองและวงศ์ตระกูลสืบต่อไป