นายปัญญา ถนอมรอด เกิดเมื่อวันที่ ๑ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๙๐ ที่จังหวัดสมุทรปราการ สำเร็จการศึกษานิติศาสตรบัณฑิต (เกียรตินิยมดี) มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เมื่อ พ.ศ. ๒๕๑๓ เนติบัณฑิต สำนักอบรมศึกษากฎหมายแห่งเนติบัณฑิตยสภา หลังสำเร็จการศึกษา ได้รับราชการตุลาการ เป็นผู้ช่วยผู้พิพากษา เมื่อ พ.ศ. ๒๕๑๖ ได้รับแต่งตั้งเป็นผู้พิพากษาที่ศาลจังหวัดเชียงใหม่, ได้รับแต่งตั้งเป็นผู้พิพากษาหัวหน้าศาลจังหวัดน่านและศาลจังหวัดนครสวรรค์, ผู้พิพากษาหัวหน้าคณะในศาลภาษีอากรกลาง, ผู้พิพากษาศาลอุทธรณ์, รองอธิบดีผู้พิพากษาศาลแพ่ง, ผู้พิพากษาศาลฎีกา, ผู้พิพากษาหัวหน้าแผนกคดีเยาวชนและครอบครัวในศาลอุทธรณ์ ภาค ๓, ประธานแผนกคดีพาณิชย์และเศรษฐกิจในศาลฎีกา และรองประธานศาลฎีกา, ประธานศาลฎีกา, ประธานศาลรัฐธรรมนูญ ได้รับพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งเป็นกรรมการกฤษฎีกาตั้งแต่ พ.ศ. ๒๕๔๖ ถึงปัจจุบัน ได้รับการเลือกตั้งจากผู้พิพากษาทั่วประเทศให้เป็นกรรมการตุลาการศาลยุติธรรม ๓ สมัย และเป็นเนติบัณฑิตยสภา เป็นนายกเนติบัณฑิตยสภา ได้รับรางวัล สัญญา ธรรมศักดิ์ สำหรับนักกฎหมายดีเด่น ปี ๒๕๕๐ ได้รับปริญญานิติศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขาวิชานิติศาสตร์ จากมหาวิทยาลัยราชภัฏจันทรเกษม เป็นผู้บรรยายกฎหมายแพ่งและพานิชย์ของสำนักอบรมศึกษากฎหมายแห่งเนติบัณฑิตยสภา ตั้งแต่ ปี พ.ศ. ๒๕๓๔ จนถึงปัจจุบัน

   นายปัญญา ถนอมรอด ดำรงตำแหน่งประธานศาลฎีกา เมื่อวันที่ ๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๔๙ ภายหลังรัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๔๙ ได้รับแต่งตั้งเป็นประธานตุลาการรัฐธรรมนูญ (ทำหน้าที่แทน ศาลรัฐธรรมนูญ ตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย ฉบับชั่วคราว พุทธศักราช ๒๕๔๙) และดำรงตำแหน่งประธานศาลฎีกาถึงวันที่ ๓๐ กันยายน พ.ศ. ๒๕๕๐ กระทั่งพ้นวาระเนื่องจากเกษียณอายุราชการ ปัจจุบันดำรงตำแหน่ง ผู้พิพากษาอาวุโสในศาลฎีกา

   ด้วยความรู้ความสามารถคุณูปการทั้งหลายที่มีต่อประเทศชาติและประชาชน โดยเฉพาะต่อวงการการเมืองการปกครอง สภามหาวิทยาลัยมหาสารคามจึงมีมติเป็นเอกฉันท์ให้ประสาทปริญญานิติศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ เพื่อเป็นเกียรติแก่มหาวิทยาลัยมหาสารคามสืบไป