ผู้ช่วยศาสตราจารย์ปฐม  หงส์สุวรรณ  เกิดวันที่  ๒๖  พฤษภาคม  พ.ศ.๒๕๑๖  ที่อำเภอคำเขื่อนแก้ว  จังหวัดยโสธร  เป็นบุตรของนายสมบูรณ์  และนางมะลิ  หงส์สุวรรณ  สำเร็จการศึกษาปริญญาศิลปศาสตรบัณฑิต  จากมหาวิทยาลัยมหาสารคาม  พ.ศ.๒๕๓๘  สำเร็จปริญญาอักษรศาสตรดุษฎีบัณฑิตสาขาภาษาไทย  จากมหาวิทยาลัยจุฬาลงกรณ์  ปัจจุบันอายุ  ๓๗  ปี

   ผู้ช่วยศาสตราจารย์ปฐม  หงส์สุวรรณ  เริ่มรับตำแหน่งอาจารย์ประจำภาควิชาภาษาไทยและภาษาตะวันออก  คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์  มหาวิทยาลัยมหาสารคาม  พ.ศ.๒๕๕๐  ดำรงตำแหน่งผู้ช่วยศาสตราจารย์  สาขาวิชาภาษาไทย  พ.ศ.๒๕๕๑  ดำรงตำแหน่งรองคณบดีฝ่ายวิชาการ  และประธานหลักสูตรปรัชญาดุษฎีบัณฑิต  สาขาวิชาภาษาไทย  นอกจากนี้ยังเป็นอาจารย์พิเศษที่มหาวิทยาลัยเชียงใหม่และมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ

   ผู้ช่วยศาสตราจารย์ปฐม  หงส์สุวรรณ  เป็นนักวิชาการด้านคติชนวิทยาที่มุ่งมั่นในภารกิจการวิจัยและเผยแพร่งานวิจัยเป็นพันธกิจหลัก  โดยเชื่อมั่นว่าการวิจัยเกิดจากการค้นพบคำตอบปัญหาทางสังคมที่ท้าทาย  การประยุกต์ใช้กรอบแนวคิดทางคติชนวิทยาผสมผสานกับแนวคิดด้านสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา  เสนอข้อค้นพบใหม่ที่สำคัญในหนังสือรวมบทความชื่อ  “กาลครั้งหนึ่ง : ว่าด้วยตำนานและวัฒนธรรม”  ส่วนด้านการเสนอบทความมีความทันสมัย  มีมุมมองที่ไม่หยุดนิ่ง  มีจินตนาการและพลังในการให้ความหมายต่อภาษา  ต่อเรื่องเล่า  อาทิเช่น  “แม่น้ำโขง : ตำนานปรัมปราและความสัมพันธ์กับชนชาติไท” “อาณาบริเวณชายแดนแม่น้ำโขงกับกระบวนการสร้างความหมายในปริบทสังคมใหม่ : กรณีศึกษาเมืองหนองคายและเมืองเวียงจันทน์”  “พระพุทธรูปล้านนา : ตำนานกับการสร้างอัตลักษณ์และพลังชุมชน”  “ฉากชีวิตเมียฝรั่ง : การต่อสู้ของผู้หญิงอีสานกับความเป็นอื่นทางการพัฒนา”  “ตำรับอาหารพระราชวังหลวงพระบาง : การเมืองเรื่องอาหารกับการต่อรองทางชนชั้นในสังคมลาว”  “ความหมาย  แม่น้ำโขงในมิติท้องถิ่นข้ามพรมแดนไทย-ลาว”  ด้วยวิสัยทัศน์ที่กว้างขวางลึกซึ้ง  คำถามการวิจัยของ   ผู้ช่วยศาสตราจารย์ปฐม  หงส์สุวรรณ  จึงเป็นคลื่นลูกใหม่ในวงการคติชนวิทยา  นับได้ว่าเป็นประดิษฐกรรมทางสังคมประชาคนวิจัยหลายแห่งจึงสนับสนุนทุนวิจัยอย่างต่อเนื่อง  เช่นทุนเมธีวิจัยอาวุโส  สกว.  ทุนฝ่ายนโยบายและความสัมพันธ์ข้ามชาติ  ทุนวิจัยมหาบัณฑิต  สกว.  ด้านมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์

   ด้วยคุณูปการของการสร้างสรรค์ปัญญา  มหาวิทยาลัยมหาสารคาม  จึงมอบรางวัลนักวิจัยดีเด่น  สาขาสังคมศาสตร์  ประจำปี  ๒๕๕๓  เพื่อเป็นเกียรติแก่ตนเองและวงศ์ตระกูลสืบไป